KAMELEONS EN VLEERMUIS

 

 

De teksten van Soeroto indrukwekkend, confronterend, scherp en mooi in taal gebruik.
Tanneke de Groot (programmamaakster VPRO-radio)

Een goed­gekozen fabel, sterk geactualiseerd waarbij de keuze voor de Wayang vorm een goede zet was.
Titia Tarenskeen, verhalenvertelster

 

Synopsis

DE KAMELEONS EN DE VLEERMUIS

 

 

Kinderen spelen bij een boom. Plots valt er een kameleon uit de boom, die zich nog net het vege lijf weet te redden.
Er ontspint zich een gesprek tussen de kameleons over de kinderen, hun wreedheid, hun ouders...
Een vleermuis komt langs die de mensen dom én slim tegelijk vindt. Die kennen alleen dag en nacht. Van schemer, waar de vleermuis toebehoort, willen zij niet weten. Kortom, de mens laat kameleons noch vleermuis in zijn waarde, maar beoordeelt hun naar menselijke maatstaven. Laten we geen tijd aan hen verspillen.

"De kameleons en de Vleermuis" is een fabel van de Javaanse schrijver Raden Mas Noto Soeroto. Soeroto was in de periode voor de twee wereldoorlog vice-voorzitter van het Nederlands Indisch verbond en bevond zich in een onbegrepen midden posi­tie tussen aanhangers van de Indonesische onafhanke­lijkheidsbeweging en de behoudende koloniale krachten.

De fabel is in de voorstelling ingebed in een Wayang-Kulit spel. De fabeldieren staan voor een in versufte toestand terechtgekomen Panakawan-clowns Semar, Petruk en Gareng. De voorstelling is een competentiestrijd over wie het verhaal het best kan vertellen tussen de muzikale dalang en de verteller, die steeds flarden van toespraken inzet om zijn thematiek onder de aandacht te brengen.
Teksten uit toespraken van Soeroto uit de jaren '30 krijgen een verrassend actuele betekenis voor het interculturele debat.

 

      Muzikant/verteller:           Rudy Tuhusula
Beweger/verteller:            Charley Barnaart
Samenstelling en regie:       Rob Duyker
Dramaturgie/promotie:         Djana Sibarani
Produktie:                    Tony Jansen
Zakelijke leiding:            Artant
Speelperiode;                Maart-juli 1994

Teksten

Ik voel het spreken over mijn dichterschap als een noodzake­lijk kwaad. Enkele landgenoten-tegenstanders, beschouwen mij als een overlo­per, een Nederlander, een verzenma­kende niet­snut. Er zijn ook Nederlanders, die mijn hollandse verzenmakerij, of mijn zogenaamde verne­derlandsing, voor de oorzaak aan zien van mijn in hun ogen foutieve denkwijze in politiek.

Men verwijt mij dat ik èn het donker èn het licht te vriend tracht te hou­den. Niets is minder waar: ik hoor noch de dag, noch de nacht toe, doch daarvan willen zij niet weten.
Kies onze dag of kies de nacht zeggen zij.
Zo je niet tot ons wit behoort, behoor je tot het zwart. Ik behoor echter aan de scheme­ring en laat hun hun uiter­sten; ik kan niet anders zijn dan Allah mij sch­iep.

Kijk beste vrienden: als zij zulke slechte mense­lijke eigen­schappen in ons menen te herkennen en ons daarom verfoeiden, zou dat nog te begrijpen zijn. Maar in de grond van de zaak houden zij ons - juist om hun eigen tweeslachtigheid - voor slim, verstandig en zelfs wijs.
Nu zullen jullie zeggen: "zij beledigen ons". Nee.
Door in de deugden van anderen allereerst eigen ondeugden te zien, beledigen zij zichzelf.
Laat ons geen woorden aan hen verspillen.

Een vertelling, als een vlechtwerk van muziek, tekst. Vertaalslag van de discrepantie tussen de Nederlandse en Indonesische leef- en denkwereld, westers bewustzijn en oosterse ziel.
Naar een fabel van Noto Soeroto, schrijver met een Javaanse achtergrond in de jaren dertig.

Deze fabel gaat interactie aan met de clownsscene uit de Wayang Kulit. In deze entr’acte daalt de oude Javaanse god Semar als clown, met zijn twee zoons, Petruk en Gareng af naar de aarde. Zij nemen de actuele politieke en sociale situatie op de korrel wordt genoem. In De Kameleons en De Vleermuis is de vleermuis een ïncarnatie van Semar. en zijn zoons zijnals kameleons ontheemd geraakt en ontevreden in het koude Noorden.

Muzikant Rudy Tuhusula sppelt in de rol van dalang. Beweger Charley Barnaart, als schrijver Soeroto zelf, houdt een aantal van zijn erudiete, en ooit bewierookte toespraken. Hij gaat de competentiestrijd aangaat met de dalang, de artistieke vertegenwoordiger van de oosterse cultuur. Uiteinelijk transformeert de schrijver Soeroto in een vleermuis, een wijsgerige hoedanigheid naar zijn eigen zelfbeeld is. Het idioom van de voorstelling ontstond uit de ontmoeting van traditionele muzieksoorten en westerse gecomponeerde en geïmproviseerde muziek. In dans dans, muziek begeeft geactualiseerde tekst zich in traditionele structuur en onstond er een nieuwe vorm waardoor de vertaalslag voelbaar en transparant werd.

 

Baanbrekend en actueel,
Henk Smeets, Moluks Historisch Museum

Iintrigerende sfeer in verfijnde, precieze vorm, vooral in werking van licht, beweging en stemgebruik.
Zhu Jun, Chinees theatermaker

Heel verrassende actualisering binnen intrigerende muziek.
Bert Blanken (Paradiso-presentator, en programma­maker VPRO)